Rusiya Azərbaycanı döyüş təyyarələri ilə təhdid etdi

Krımın ilhaq olunmasından sonra Ermənistandakı hərbi qüvvələr hərəkətə gətirildi; Azərbaycan ordusu da növbəti hərbi təlimlərə hazırlaşır 

Azad İsazadə: “Rusiya Cənubi Qafqaza, o cümlədən Azərbaycana mesaj verir ki, Ukrayna ilə məsələləri bitirən kimi sizinlə məşğul olacağam”

Son zamanlar Krım və Qarabağın adlarının tez-tez qoşa çəkilməsi səbəbindən Azərbaycanın işğal altındakı torpaqlarında və təcavüzkar Ermənistanda baş verənlər diqqətlə izlənilir.

Bu mənada ötən həftə Rusiyanın Ermənistanda hərbi təlimlər keçirməsi Azərbaycanın maraqlarına təhdid baxımından çox ciddi hadisə kimi qiymətləndirilir.

Belə ki, Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinin Ermənistandakı bazası təlim uçuşları keçirib. Düzdür, hərbi təlimlərin hansısa başqa niyyətlə, konkretləşdirsək, qonşu ölkələrə güc nümayişi məqsədilə keçirildiyi açıqlanmır.

Belə ki, paytaxt İrəvan yaxınlığındakı “Erebuni” bazasının rəhbəri, polkovnik Alexandr Petrov jurnalistlərə bildirib ki, bu təlimlər öncədən planlaşdırılmış, döyüş hazırlığının yüksəldilməsinə yönələn tədbirlərdən biridir və yaxın günlərdə təlim uçuşlarının sayı daha da artırılacaq. Ancaq heç şübhə yoxdur ki, burada məqsəd Krım ətrafında yaranmış vəziyyətlə bağlı ehtiyatla da olsa, rəsmi Kiyevin mövqeyindən çıxış edən Azərbaycanı təhdid etmək, ona Qarabağla bağlı iddialarını həyata keçirmək niyyətinə düşməsinə cavab xarakteri daşıyır. Rusiya Dövlət Dumasının vitse-spikeri, şovinist Jirinovskinin elə bugünlərdə “Qarabağı da Rusiyanın tərkibinə qatmaq lazımdır” məzmunlu çıxışı Moskvanın niyyətlərinin anonsu sayıla bilər. Əks təqdirdə, ilin-günün bu vaxtında Rusiya-Ermənistan hərbi təlimlərinə nə ehtiyac var idi?  Elə A.Petrov da bildirib ki, təlimlərdə Ermənistan özünün döyüş vertolyotları ilə onlara dəstək verir.

Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, “Erebuni” bazasında Rusiyanın 16 ədəd MİQ-29 tipli döyüş təyyarəsi var. “Azadlıq” radiosu xəbər verir ki, Ermənistandakı hərbi bazanın rəhbəri say barədə bir söz deməsə də, təyyarələrdən üçünün artıq tam müasirləşdirildiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, yaxın vaxtlarda qalan təyyarələrin də elektron nişangahlar və naviqasiya sistemi yenilənəcək.

Rusiya bu ilin sonunadək  “Erebuni” bazasına daha 20 döyüş vertolyotu yerləşdirməyi planlaşdırır. Moskva bunu sərhədlərində yerləşən hərbi bazaların texniki təchizatının yaxşılaşdırılması planı çərçivəsində apardığını bildirir.

Bu da faktdır ki, son vaxtlar Rusiya Ermənistanın Gümrü şəhərində yerləşən 102-ci hərbi bazasını intensiv olaraq möhkəmləndirir. Keçən həftə Moskvanın həmin bazaya əlavə hərbi texnika və canlı qüvvə yerləşdirməsi barədə məlumat yayılıb. Xatırladaq ki, keçən ilin oktyabrında 102-ci bazanın komandiri Andrey Ruzinski Azərbaycana qarşı qalmaqallı bəyanat da vermişdi. O demişdi ki, “Azərbaycan rəhbərliyi Dağlıq Qarabağı zor gücünə geri qaytarmağa cəhd etsə, 102-ci hərbi baza Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi çərçivəsində Rusiya Federasiyasının öhdəliklərinə uyğun olaraq silahlı münaqişədə iştirak edəcək”. Bakı dərhal bəyan etmişdi ki, “Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünün təmin olunmasına hər hansı tərəfin qarışmasına imkan verməyəcək”. Ancaq “Erebuni” aviabazasının komandiri, polkovnik A.Petrov jurnalistlərin bu mövzuda suallarına cavab verməkdən imtina edib. Əvvəlcə “indi bunu şərh edə bilmərəm” deyən komandir sonradan əlavə edib:

“Biz konkret tapşırıqları icra edirik. Bizdə indi belə tapşırıq yoxdur. Biz aviabazanın döyüş hazırlığının bir il ərzində yüksəldilməsi məqsədilə qarşımıza qoyulan tapşırıqların icrası üçün tədbirləri həyata keçiririk”. Bütün bu söz oyunu ondan xəbər verir ki, Rusiya istənilən an Azərbaycana zərbə vurmaq üçün erməni kartından yararlana bilər  və bu, sadəcə, zaman məsələsidir. Bütün dünyanın sərt etirazına baxmayaraq, Moskvanın Krımı ilhaq etməsi isə Qarabağ üçün bir test də sayıla bilər. 

Yeri gəlmişkən, Krımın işğalı ilə bağlı “hüquqi prosedurlar”ın icrasına başlanılan ərəfədə Rusiya paralel şəkildə hərbi gücdən də yararlandı. Belə ki, martın əvvəllərindən başlayaraq Rusiya prezidenti Vladimir Putinin əmri və Rusiya müdafiə naziri Sergey Şoyqunun müvafiq bəyanatından sonra rus ordusu Ukrayna sərhədi boyu  hərbi təlimlərə start verdi. Rusiya öz gücünü Ukraynaya dəstək verən dünya birliyinə nümayiş etdirmək üçün hətta ordunun Qərb dairəsinin raket əleyhinə hissələrinin də irimiqyaslı hərbi təlimlərini həyata keçirdi. O zaman da Rusiyanın hərbçi məmurları bildirirdilər ki, təlimlərin Ukraynadakı vəziyyətlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Ancaq hər kəsə məlum idi ki, hərbi güc Ukrayna olayları ilə birbaşa bağlıdır. Son günlər hətta beynəlxalq səviyyədə Krımdan sonra Rusiyanın  Qarabağ bölgəsində aktiv hərəkətə keçəcəyindən çox danışılır. Elə Minsk Qrupunun həmsədrlərinin Ermənistan XİN başçısı ilə görüşünün Moskvada təşkili də Rusiyanın Qarabağla bağlı prosesdə diktə edən tərəfə çevrilmək niyyətindən xəbər verirdi. 

Budur, artıq dünya güclərinin etiraz və sanksiya hədələrinə baxmayaraq, Putin Krımın Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olması ilə bağlı müqaviləni təsdiqləyib. Deməli, Rusiya Krım məsələsini bitmiş saydığından yubanmadan diqqətini Qarabağa yönəldir. Rusiyanın tələsməsinin əsas səbəbi bir tərəfdən diqqəti Krımdan yayındırmaq, digər tərəfdən isə 2015-ci ildə reallaşdırmağa çalışdığı “yeni SSRİ” planında yer almaq üçün Azərbaycana maksimum təzyiqlər göstərmək ola bilər. Eyni zamanda Qarabağ ermənilərinin də aktivləşməsi, qondarma rejimin “xarici işlər nazirliyi” adından Krım referendumuna dəstək bəyanatının verilməsi ssenarilərinin bir mərkəzdən idarə olunduğuna şübhə yeri qoymur. Rusiyanın hərbi təlimlərə start verdiyi günlərdə Azərbaycan-Ermənistan qoşunlarının təmas xəttində gərginlik xeyli artdı və Azərbaycan ordusunun daha bir əsgəri düşmən gülləsindən həlak oldu. Fakt budur ki, Qarabağ erməniləri və Ermənistan sərhədində dayanan hərbçilər daha çox Moskvadan aldıqları təlimata uyğun hərəkət edirlər. Belə olan təqdirdə ehtimal olunan budur ki, son hadisələrdə əsas məqsəd Azərbaycanı təxribata çəkib ona sarsıdıcı zərbə vurmaqdır.

Hərbi ekspert Azad İsazadə də Rusiyanın Ermənistandakı son hərbi təlimlərini təsadüfi saymır: “İndiki vəziyyətdə hər bir hərbi təlim, parad, hərəkət sözsüz ki, təzyiq və siqnal kimi qəbul olunmalıdır. Krımda olan gərgin situasiyanın fonunda heç bir super ehtiyac yox idi ki, Ermənistanda da hərbi təlim keçirilsin. 

Onsuz da bu yaxınlarda rus ordusu cənub və qərb zonasında birgə təlimlər keçirmişdi. Odur ki, istisna etmirəm ki, bu, Azərbaycana və hətta Türkiyəyə bir siqnal nümayişidir. Çünki Krım tatarları məsələsi hələ açıq qalır və Azərbaycanla Türkiyənin bu məsələyə mövqeyi fərqlidir. Rusiya həm də Cənubi Qafqaza mesaj verir ki, Ukrayna ilə məsələləri bitirən kimi sizinlə məşğul olacağam. Həm də onu demək istəyir ki, Ukrayna böyük dövlət olsa da, onunla asanlıqla bacardım, ancaq sizinlə məsələləri daha tez həll edəcəyəm”. Ekspert indiki situasiyada rus təhlükəsinə qarşı alternativ variantlar hazırlamaq üçün bir az gec olduğu qənaətindədir: “Amma düşünmək lazımdır ki, Rusiyaya qarşı heç bir biclik işləmir. Çünki bu dövlət istənilən vaxt güc göstərir və diplomatik səyləri heçə endirir. Ona görə də zamanında ən düzgün mövqeni Baltikyanı ölkələr seçdi. Elə mövqedə dayanmaq lazımdır ki, Rusiya ilə heç bir kontaktın olmasın, ondan maksimum uzaqlaşasan və əhalini də müqavimətə hazır saxlayasan. Ötən əsrin əvvəllərində Finlandiya və Polşa da bu variantdan istifadə etdi, uğur qazandı.

Rusiyanı həmişə işğalçı ölkə kimi qəbul edib ona qarşı müqavimətə hazır olmaq lazımdır”.

Məsələ ilə bağlı Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin də mövqeyini öyrəndik. Nazirliyin mətbuat xidmətinin əməkdaşı bildirdi ki, bu məsələ ilə əlaqədar narahatlığa heç bir  əsas yoxdur: “Belə təlimlər biz tərəfdə də keçirilir. Ona görə də heç kim narahat olmasın”. Bəs Azərbaycan ordusu xüsusən də cəbhə bölgəsində  növbəti hərbi təlimləri planlaşdırırmı? MN əməkdaşı belə bir planın olduğunu vurğuladı: “Təbii ki, növbəti hərbi təlimlərin keçirilməsi planda nəzərdə tutulub. Ancaq mən onun vaxtını sizə deyə bilməyəcəyəm. 20 gün əvvəl Azərbaycan və Türkiyə hərbçiləri Qars əyalətində hərbi təlimlər keçirmişdi”.