"Washington Post": "ABŞ Almaniyadan nəyi öyrənməlidir?"

Qəzet məsləhət görür ki, CİA Almaniyanın iqtisadiyyatda niyə belə uğur qazanmasının sirlərini öyrənsə yaxşı olardı.

CİA-in
ölkələr haqda faktlar kitabında dünyanın 193 ölkəsi ticarət balansına-
satdığı ilə aldığı arasında fərqə görə sıraya düzülüb. Birinci yerdə
müsbət 257 milyard dollarla Almaniya gəlir, axırıncı yerdə 361 milyard
defisitlə ABŞ.

Yuxarı yerlərdə  3 növ ölkələrdir: Çin kimi ixraca
işləyən istehsalçılar, Səudiyyə Ərəbistanı kimi neft ölkələri  və
Danimarka, İsveç, Hollandiya kimi Şimali Avropa demokratiyaları. Bütün
bu ölkələrin satdığı aldığından çoxdur. Çin 2-ci, Səudiyyə Ərəbistanı 
3-cü   yerdədir.

Qəzet yazır ki, axırıncı yerdə olan 20 ölkənin
əksəriyyəti ingilisdilli ölkələrdir. ABŞ 193-cü, Britaniya 192-ci,
Kanada 189-cu, Avstraliya 186-cı, Yeni Zelandiya 173-cü yerdədir.

Qəzet
yazır ki, bəlkə ingilis dilindən istifadə ölkə daxilində az istehsal
etməyə, xaricdən çox almağa bais olur? – Yəqin ki, yox. Çünki vaxtilə
ABŞ və Britaniyada da  ixracın idxaldan xeyli üstün olub.

Ancaq qəzet yazır ki, bununla belə anglo və sakson iqtisadiyyatları, yəni  ingilis və alman iqtisadiyyatları arasında fərq var.

Anqlo-istisadiyyatlarda sakson iqtisadiyyatları ilə müqayisədə tənzimləmə, işçi haqları azdır.  

ABŞ
və Britaniya maliyyənin aparıcı olduğu  iqtisadiyyalara çevrilib.
Ölkələrin sənaye sektorları yox olub-gedir. Bu ölkələrin yolu  “səhmdar
kapitalıizmi” yoludur. Bunu ilk dəfə deyən Milton Friedman bildirirdi
ki, şirkətin bircə vəzifəsi var: öz səhmdarına mənfəəti təmin etmək.

Ona
görə də ABŞ-da şirkətin mənfəətini artırmaq üçün maaşları azaldırlar,
işçilərin ailələrinin yararlandığı maliyyə köməyi proqramlarını
kəsirlər,  iş yerlərini xaricə- işçi qüvvəsinin ucuz olduğu yerlərə
keçirirlər.

Qəzet yazır ki, belə  kapitalizm böyük səhmdarların və korporasiya rəhbərlərinin yararlandığı kapitalizmdir.

Bu kapitalizm həyat standartlarının enməsinə, ABŞ-ın iqtisadi qüdrətinin  azalmasına gətirib.

Şimali
Avropa ölkələrində isə sərvət əhali arasında daha bərabər bölüşdürülür.
Şimali Avropa ölkələrində həmkarlar ittifaqları çox güclüdür, ancaq
bu,  şirkətlərin rəqabət qabiliyyıtini heç də azaltmır.

Almaniya
qanunları korporasiyaları məcbur edir ki, onlar öz işçilərinə vacib
qərarların qəbul olunmasında rol ayırsınlar. Şirkətin işlərində
səhmdarların rolu isə azdır. Bu ölkələrdə sənaye sektoru ildən-ilə
artır. Bu ölkələrdə təsis olunan proqramlar işçilərin müxtəlif
qabiliyyətlərinin artırılmasına standartlar qoyur.

Almaniyada sənayedə işçilərə verilən orta kompensasiya ABŞ-dakından 30 faiz çoxdur.

Qəzet sonda yazır ki,  bütün bunlara görə, Almaniya CİA siyahısında 1-cidir, ABŞ sonuncu – 193-cü.